Roczny projekt zatytułowany Ekonomia utraty, Joanna Pawlik i Elin Drougge ma za zadanie zbadanie polskich i norweskich związków sztuki z niepełnosprawnością, tego, w jaki sposób sztuka może zmierzyć się z nietolerancją, brakiem zrozumienia i wykluczenia. Artystki Joanna Pawlik oraz Elin Drougge będą pracowały zarówno w Polsce, jak i w Norwegii celem przyjrzenia się podobieństwom oraz różnicom w radzeniu sobie społeczeństw w obu krajach z problemem odrzucenia, które dotyka osoby niepełnosprawne, w tym szczególnie kobiety. Na projekt będą się składały różne formy aktywności: od studiów, poprzez warsztaty (organizowane w Krakowie i w Oslo), wystawy (Joanny Pawlik w krakowskim Bunkrze Sztuki, Joanny Pawlik w Galleri 69 w Oslo, Elin Drougge w Krakowie w Bunkrze Sztuki), wymianę idei pomiędzy osobami niepełnosprawnymi a artystkami, aż po spotkania z lokalną społecznością (polską i norweską) w celu poznania stereotypów opisujących ludzi niepełnosprawnych oraz by poprzez sztukę oswoić ich z problemem niepełnosprawności.
Celem projektu jest wymiana doświadczeń w ramach strategii radzenia sobie z problemem marginalizacji. Kontekst społeczny jest tu niezwykle istotny. Odrzucenie oraz brak akceptacji dla osób niepełnosprawnych (szczególnie kobiet) pozostaje nadal nierozwiązanym problemem w społeczeństwie. Kult idealnego ciała, ukrywanie tego, co do wzorca nie pasuje, idea ciągłego doskonalenia wyglądu zewnętrznego (poprzez diety, operacje plastyczne, ćwiczenia), korekta niedoskonałości figury poprzez odpowiednio dobraną garderobę – między innymi takie strategie obecne w kulturze świadczą o niezwykle trudnej sytuacji polegającej na niemożności uzyskania takich samych praw w społeczeństwie przez osoby niepełnosprawne. Poprzez projekt Ekonomia utraty chcemy zastanowić się nad tym, jak problem ten wygląda w Polsce i Norwegii. Jakie rozwiązania są wprowadzane, aby go pokonać. Istotnym elementem projektu będą dwie rezydencje artystyczne, prezentacja prac będących wynikiem studiów w Krakowie oraz w Oslo, a także publikacja dwóch katalogów.
Sztuka Joanny Pawlik ma wymiar niezwykle intymny, dotyka jej prywatnych doświadczeń. To dokument przepracowywania doświadczenia straty, poświadczający skomplikowany proces oswajania się ze szczególnym rodzajem śmierci – stratą nogi. Artystka konfrontuje się z własnym bólem, żegna się z częścią własnego ciała, by na jego miejscu wybudować nową jakość. Joanna Pawlik chce udowodnić, że ów brak, owe miejsce po utracie staje się źródłem siły, miejscem do wypełnienia; przestrzenią, którą można zbudować/wypełnić na nowo. Korzystając z prywatnych doświadczeń artystka stawia pytanie o kobiecość w obliczu odmienności. Niepełnosprawność bowiem to szczególne wyzwanie dla kobiety, przygotowywanej w kulturze do ciągłego bycia atrakcyjną, które nierzadko staje się powodem do poczucia inności i odrzucenia. Dlatego w projekcie Joanny Pawlik wraz z artystką musimy stawić czoła podwójnej utracie: części ciała oraz kobiecej atrakcyjności. Artystka poprzez swoje działania pragnie zburzyć sytuacje nietolerancji, braku zrozumienia i wykluczania. Przedstawia niepełnosprawne kobiety jako niezależne, silne i odważne osoby podkreślające swój indywidualizm oraz samowystarczalność. To przedstawienia, które udowadniają, ze tożsamość nie musi być oparta na braku, a wręcz przeciwnie – na pozytywnie wykorzystanym „nowym życiu”, budowaniu własnej wartości poprzez akceptację. Obok artystki w projekcie biorą udział miedzy innymi: Katarzyna Rogowiec (dwukrotna Mistrzyni paraolimpijska z Turynu) oraz Ewa Zielińska (polska lekkoatletka).
To pierwszy tego typu coming out niepełnosprawnej artystki w Polsce!
Elin Drougge jest rzeźbiarką realizującą instalacje przestrzenne nawiązujące do struktur rzeczywistości, natury będącej opanowaną i pokonaną przez kulturę. Jej prace opowiadają o próbie wydostania się ze sztywnych ograniczeń narzuconych przez kulturę (czy to poprzez kształtowanie się tożsamości, metody wykluczania, spychania na margines, odwracania się od danych problemów). We współpracy z Joanną Pawlik będzie chciała zastanowić się nad kondycją ciała dotkniętego kalectwem. Sprawdzi, czy możliwe jest przekroczenie poczucia kobiecej ułomności. Spróbuje zrozumieć wpływ jaki wywiera na niepełnosprawne kobiety kontakt z innymi ludźmi, zaznaczyć ich miejsce w niekoniecznie przychylnie nastawionym świecie. Elin Drougge traktuje twórczość jako przestrzeń umożliwiającą jej wyrażenie emocji, leków, cierpienia. Jej sztuka jest swoista terapia, służącą oswajaniu z niepełnosprawnością. Korzystając z doświadczeń niepełnosprawnych kobiet artystka stawia pytanie o kobiecość w obliczu odmienności. To próba nowego zdefiniowania samego pojęcia kobiecości.
Problem niepełnosprawności stanowi poważne wyzwanie nie tylko dla każdego człowieka, ale także wyzwanie dla samej sztuki, która od wieków oparta jest na pojęciu piękna i harmonii. Historia sztuki nowożytnej to narracja o nieustannym dążeniu do doskonałości, o wizerunkach ciał bez skazy, idealnych i proporcjonalnych. Jak w tym kontekście potraktować sztukę tworzoną przez osoby niepełnosprawne i poruszającą problem społecznego wykluczenia osób niepełnosprawnych. Twórczość obu doświadczonych artystek (jednej dotkniętej kalectwem w wieku dziesięciu lat, a drugiej zgłębiającej fenomeny tego zjawiska) stanie się dzięki temu projektowi przestrzenią umożliwiającą dialog, wymianę doświadczeń i estetyk, będzie próbą swoistej rozmowy o bólu, odrzuceniu oraz o sile, którą można zbudować w momencie utraty.
wydarzenia odbywające się w ramach projektu:
pobyt rezydencjalny Elin Drougge w Krakowie (wrzesień-październik 2010)
pobyt rezydencjalny Joanny Pawlik w Oslo (październik 2010)
warsztaty dla dzieci i młodzieży poświęcone problemowi niepełnosprawności (Galeria Bunkier Sztuki, grudzień 2010-styczeń 2011)
wystawy:
Joanna Pawlik, Balans, 16 grudnia 2010 – 31 stycznia 2011, Galeria Bunkier Sztuki, Kraków
Joanna Pawlik, Economy of Loss, luty – marzec 2011, Galleri 69, Oslo
Elin Drougge, czerwiec-lipiec 2011, Galeria Bunkier Sztuki, Kraków
Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein oraz Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego.
Supported by a grant from Iceland, Liechtenstein and Norway through the EEA Financial Mechanism and the Norwegian Financial Mechanism.
